Mitigatie

Houtverduurzamingsmiddelen zonder giftige stoffen en andere milieuvriendelijke technieken hebben altijd de voorkeur boven gebruik van giftige stoffen.

Wees kritisch of het gebruik van houtverduurzamingsmiddelen wel overal nodig is:
- bij nieuwbouw niet standaard nodig.
- Bij verbouwing / herinrichting niet standaard nodig.
- Alleen daar bestrijden waar schade (vraat/schimmel is) – beter meer onderzoek naar de locaties van schade dan het voor het gemak helemaal behandelen van de zolder.

Mitigatie: hoe kunnen we lichtverstoring voorkomen of beperken?

Vooronderzoek

Maatregelen om lichtverstoring te voorkomen of te reduceren kunnen effectiever worden genomen als bekend is hoe verschillende soorten vleermuizen het betreffende gebied gebruiken: waar zijn verblijfplaatsen, vliegroutes, foerageergebieden, paargebieden en zwermlocaties en hoe variëren deze in de loop van het jaar? Voor de aanpak van zo’n inventarisatie wordt verwezen naar ...

Vleermuizen mijden niet alleen daglicht, maar ook kunstmatige verlichting. We spreken van lichtverstoring als het normale gedrag en/of de ecologie van vleermuizen door de verlichting (negatief) wordt beïnvloed. De verstoring kan leiden tot een negatieve populatie-ontwikkeling. Een andere term die in dit verband wordt gebruikt is lichtvervuiling. We moeten hierbij onderscheid maken tussen astronomische en ecologische lichtvervuiling.

Waarom zijn vleermuizen ’s nachts actief en niet overdag? Het bezit van vleugels en het vermogen tot echolocatie stelt hen in staat het nachtelijk luchtruim te bejagen en zodoende een ecologische niche te bezetten die uniek is onder de zoogdieren.

Twee voordelen van het vermijden van daglicht liggen voor de hand: (1) ’s nachts is er minder concurrentie om voedsel en (2) ’s nachts zijn vleermuizen veiliger voor op het oog jagende (potentiële) predatoren.

Vleermuizen zijn niet blind, zoals nogal eens wordt gedacht. Sterker nog, studies wijzen uit dat vleermuizen veelvuldig gebruik maken van hun gezichtsvermogen bij het uitvliegen, tijdens navigatie en oriëntatie en, in mindere mate, bij het foerageren. Dit blijkt uit experimenten in het laboratorium, maar is ook in het veld onderzocht. Zo zenden vleermuizen die hun verblijfplaatsen al vroeg in de avond verlaten, nauwelijks of geen echolocatiegeluiden uit, maar gebruiken zij hun ogen.

Vleermuizen zijn nachtactieve dieren. Pas rond zonsondergang komen ze uit hun verblijfplaatsen tevoorschijn om in de schemering en de duisternis te jagen op insecten. Rond zonsopkomst verdwijnen ze weer in hun verblijfplaatsen. Overdag slapen ze, ver weg van het daglicht, diep weggekropen in holle bomen, op zolders of in spouwmuren. Het ligt dus voor de hand te veronderstellen dat vleermuizen niet van licht houden.

Kort nadat de jongen zelfstanding kunnen vliegen vallen kraamkolonies uit elkaar (half juli – eind juli). Daarbij verlaten vrouwtjes meestal als eerste de kraamkolonies om direct naar de voor hun bekende winterverblijfplaatsen te vliegen. De jongen volgen later.
De zwermlocaties hebben voor sommige soorten zeker een paarfunctie en verblijfsfunctie, maar uit onderzoek blijkt ook dat dieren bij het zwermen weer wegvliegen om elders te gaan paren of te verblijven. De aard van die andere locaties is grotendeels nog onbekend.

In de verblijfplaatskeuze van zwangere vrouwtjes en vrouwtjes met jongen zien we een verblijfplaatskeuze die is gericht op optimale temperaturen voor de groei van de jongen. Het laten dalen van de lichaamstemperatuur om energie te besparen wordt dan onmogelijk omdat de ontwikkeling van de ongeboren vrucht en de jongen anders stagneert en omdat het zogen van de jongen in lethargie niet mogelijk is. In deze periode kiezen kraamgroepen verblijfplaatsen die zowel ’s nachts als overdag redelijk warm blijven (20-30 graden).

Tussenverblijfplaatsen en zomerverblijfplaatsen van individuele dieren (niet kraamkolonies)

Buiten de winterslaap en kraamperiode richten vleermuizen zich in hun verblijfplaatskeuize sterk op overdag zoveel mogelijk energie besparen en ’s avonds zo energiezuinig opwarmen om te gaan foerageren.