Vleermuizen zijn nachtactieve dieren. Pas rond zonsondergang komen ze uit hun verblijfplaatsen tevoorschijn om in de schemering en de duisternis te jagen op insecten. Rond zonsopkomst verdwijnen ze weer in hun verblijfplaatsen. Overdag slapen ze, ver weg van het daglicht, diep weggekropen in holle bomen, op zolders of in spouwmuren. Het ligt dus voor de hand te veronderstellen dat vleermuizen niet van licht houden.
Mensen houden niet van donker. Althans niet van de donkere plekken waarin potentiële gevaren zich schuil kunnen houden: een obstakel op de weg, een overvaller, inbreker of aanrander. We leven in een tijd waarin we ons buiten ons eigen huis steeds minder veilig voelen en we dit gevoel bestrijden met het beter verlichten van die donkere buitenwereld. Ook zetten we gebouwen waar we trots op zijn graag dag en nacht in het zonnetje, zodat iedereen ze kan bewonderen.
Het is daarom niet zo gek dat in de praktijk van planologische ontwikkeling, vleermuisonderzoek en –bescherming veel vragen zijn over de invloed van kunstlicht op het gedrag van vleermuizen. Hoe gevoelig zijn de verschillende vleermuissoorten voor licht? Welke soorten gedrag worden het meest verstoord? Zijn alle soorten licht even verstorend?
Wat zijn de mogelijkheden om wel te verlichten, zonder (grote) negatieve gevolgen voor de vleermuizen?
Sommige van die vragen zijn eenvoudig te beantwoorden, maar voor de meeste is een goed afgewogen en genuanceerd antwoord nodig. De invloed van licht op vleermuizen is nog maar beperkt onderzocht. Uit alledaagse waarnemingen worden gemakkelijk verkeerde conclusies getrokken, soms met grote gevolgen voor vleermuizen en planologische processen.
In dit hoofdstuk komen de volgende aspecten aan bod:
• Hoe goed kunnen vleermuizen zien?
• De relatie tussen vleermuizen en licht
• Vleermuizen en lichtverstoring
• Lichtgevoeligheid van verschillende soorten
• Mitigatie: hoe kunnen we lichtverstoring voorkomen of beperken?
o Wel of niet verlichten
o Gericht verlichten en verduisteren
- Type armaturen
- Hoogte van lampen
- Toepassing van (groene) lichtschermen
- Alleen verlichting bij gebruik
- Lichtsterkte
- Computersoftware
o Typen lampen
• Kennislacunes